ลิขซ้ายคืออะไร คือ และเหตุใดจึงมีการจำกัดสิทธิด้วยสัญญาอนุญาต

ลิขซ้ายคืออะไร คือ และเหตุใดจึงมีการจำกัดสิทธิด้วยสัญญาอนุญาต

ลิขสิทธิ์ หากมีการทำซ้ำ ดัดแปลงถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ การนำเอางานอันมีลิขสิทธิ์ของบุคคลอื่นมาเป็นวัตถุดิบในการสร้างสรรค์งานขึ้นใหม่ ถือว่างานใหม่นั้นผู้สร้างสรรค์คนที่สองก็เป็นเจ้าของงานใหม่นั้น แต่งานลิขสิทธิ์ใหม่ถือว่าได้ใช้งานลิขสิทธิ์เดิมมาผสมอยู่ในงานนั้นด้วย ลักษณะคล้ายการต่อยอดงานหรือนำมาบางส่วนมาใช้

ยกตัวอย่างเปรียบเทียบกฎหมายสิทธิบัตร หากมีคนคิด รถยนต์ 4 ล้อ แบบเครื่องยนต์ ต่อมามีการพัฒนามาเป็น รถยนต์ 4 ล้อ และ ลอยน้ำได้ ในมุมมองกฎหมายสิทธิบัตรถือว่าคนแรกได้สิทธิ รถยนต์ 4 ล้อ คนที่สองได้สิทธิ รถยนต์ลอยน้ำได้ และ การใช้สิทธิรถยนต์ 4 ล้อ ของคนที่สอง ถือว่ามีงานของคนแรกที่เป็นรถยนต์ 4 ล้อ อยู่ด้วยซึ่งต้องขออนุญาตสิทธิจากคนแรก

ลักษณะเดียวกันนี้ได้นำมาใช้ในงานลิขสิทธิ์ด้วย เรียกว่า ลิขซ้าย

กอปปีเลฟต์ (อังกฤษ: copyleft) คือการจำกัดสิทธิในการคัดลอกงาน โดยมีเงื่อนไขว่าต้องยังคงรักษาเสรีภาพเดียวกันนี้ในงานที่ดัดแปลงแก้ไขมาจากงานดังกล่าว ซึ่งอาจจะอยู่ในรูปแบบของ สัญญาอนุญาต กอปปีเลฟต์ จึงถูกเรียกว่าเป็น สัญญาอนุญาตต่างตอบแทน (reciprocal licenses)

สัญลักษณ์ของ กอปปีเลฟต์ เป็นตัวอักษร c หันหลังกลับ (ɔ) โดยไม่ได้มีความหมายอะไรเป็นพิเศษนอกจากการตรงกันข้ามกับ copyright โดยล้อกับอีกความหมายหนึ่งของคำว่า right ที่แปลว่า ขวา

ซึ่งกฎหมายลิขสิทธิ์จึงถูกสร้างขึ้นเพื่อปกป้องความคิดอันเป็นสิ่งไม่สามารถจับต้องได้ และต้องใช้ต้นทุนทั้งเงินและเวลาอย่างสูงในการสร้างสรรค์งานอันมีลิขสิทธิ์ ดังนั้นจึงต้องมีการ ใช้สิทธิประโยชน์จากงานอันมีลิขสิทธิ์ โดยกำหนดเงื่อนไขอย่างใด ตราบเท่าที่ไม่เป็นการจำกัดการแข่งขันโดยไม่เป็นธรรม

เช่น
ข้อจำกัดในการนำผลงานไปใช้
ข้อจำกัดในการนำผลงานไปศึกษา
ข้อจำกัดในการลอกเลียนและแบ่งปันผลงานให้ผู้อื่น
ข้อจำกัดในการปรับเปลี่ยนแก้ไข แล้วนำผลงานใหม่ไปเผยแพร่ต่อได้

การจำกัดสิทธิมักจะอยู่ในรูปแบบของ สัญญาอนุญาต
เช่น
สัญญาอนุญาต ให้ใช้ประโยชน์โดยปราศจากข้อจำกัดด
สัญญาอนุญาต ให้ทำซ้ำและเผยแพร่ โดยมีเงื่อนไขว่าต้องระบุที่มา
สัญญาอนุญาต ให้ปรับปรุงแก้ไขหรือดัดแปลงผลงานอันมีลิขสิทธิ์

ดังนั้น ผู้ที่ต้องการใช้ประโยชน์งานอันมีลิขซ้ายควรปฏิบัติตามเงื่อนไขสัญญาอนุญาตเพื่อที่จะไม่เป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ และ รักษาความสมดุลระหว่างประโยชน์ของเจ้าของลิขสิทธิ์กับสาธารณะ